Noordeinde 104 XVIII

Ouwe klooje

Ik vertelde u al dat in het museum van oude ambachten en speelgoed in Terschuur, dat we enige tijd geleden met de senioren van Oud Ade bezochten, ook vele verzamelingen bijeen gebracht zijn. Zo zag ik in een kast een verzameling die een herinnering bij mij deed opborrelen uit mijn vroegste jeugd: een kast vol met flesjes en verstuivers van Boldoot en 4711.

Mijn moeder had een kleine witte handtas, die alleen op zondag werd opgezocht als we naar de kerk wandelden. In het tasje onder andere een zakdoekje en een flesje met sterk geurend spul: eau de cologne, of, in goed Veens: ouwe klooje (waarbij de "oo"-klank moet klinken als in "voor"). 

Ik mocht een keer aan het flesje ruiken en moeder vertelde dat het was om je te verfrissen. Maar ze was er erg zuinig op, wat bij mij het vermoeden deed rijzen dat het wel heel duur moest zijn. 

Als het flesje leeg was, liet ze het vullen bij de plaatselijke manufacturier, B.H. Stockmann (what's in a name). Op de toonbank stond een grote fles van Boldoot van waaruit het flesje gevuld werd. De man achter de toonbank pompte, door in een gummibal te knijpen, vloeistof in de buis die bovenop de fles stond, tot de gevraagde hoeveelheid bereikt was. Daarna hield hij het flesje onder de tuit en draaide het kraantje open, waarna het flesje volstroomde. 

Ik heb deze magische handelingen een keer mogen aanschouwen.....

Ik geloof niet dat ik die ouwe klooje echt "lekker" vond ruiken. Het was meer een vreemde en vooral sterke geur. Lekkere geuren kende ik alleen uit de natuur: rozen, hyacinten, narcissen, violieren, opengescheurde bollengrond...... Zelfs het stukje zeep waarmee we wekelijks op zaterdagmiddag werden afgesopt in de teil kende nauwelijks geur....

Ik groeide op in de jaren dat Nederland opkrabbelde na de ellende van de Tweede Wereldoorlog en ik besef dat persoonlijke hygiene toen niet de hoogste prioriteit had. Zeker als de geldelijke middelen schaars waren werd eerst gekozen voor voeding en kleding. In de winkels (althans de zaken waar ik als kind kwam) zag je dan ook geen schappen vol met flacons, spuitbussen, potjes, flesjes en verstuivers met deodoranten, parfums, bodylotions, eau de toilettes, shampoos  en badoliën van 1001 verschillende merken, zoals je vandaag de dag kunt aantreffen in elke willekeurige drogisterij of supermarkt. Ik heb daar tenminste geen actieve herinneringen aan......

De oude Egyptenaren kenden al het gebruik van parfums en geurende oliën. Ze geloofden dat de goden bijzonder geurige wezens waren en dat de geuren van parfums daarom beschermden tegen het kwaad. Bij begrafenisrituelen werd dan ook ruim gebruik gemaakt van parfums, al vermoed ik dat dat niet alleen was om de goden te behagen..... 

In vele sprookjes en verhalen zijn "stank" en "kwade geuren" nog steeds synoniemen van elkaar.

Ook nu gebruiken we lekkere geurtjes vooral om onwelriekendheid (zeg maar: stank) te verdrijven, dan wel te maskeren: geurblokjes in het urinoir en geurstokjes, spuitbussen of verstuivers op het toilet. En we kennen natuurlijk allemaal de "Turkse Douche" (even spuiten met je deodorant om de ergste zweetlucht te verdrijven).

Nou is stank een relatief begrip. Wat de één lekker vindt ruiken, vindt de ander stinken. Zo vinden sommigen violieren, hyacinten of sommige lelies stinken. Het is dan vaak dat men de zware lucht van deze bloemen niet verdraagt en er zelfs hoofdpijn van krijgt.

Honderd jaar geleden vond het gewone volk de rijkelijk met parfum besprenkelde dames van de gegoede burgerij blijkbaar óók stinken. Dit kunnen we afleiden aan het feit dat de beer- of strontkar, die tot 1935 twee maal in de week de strontemmers bij de huishoudens in onze hoofdstad ophaalde, door de Amsterdammers gekscherend werd aangeduid als "de Boldootkar"......

Attentie! Attentie!

Twee jaartjes werden overgeslagen. Vanwege corona. Maar afgelopen woensdag, 18 mei was het dan eindelijk zover! De senioren van Oud Ade trokken er, dankzij de tomeloze inspanningen van het plaatselijke seniorencomite, op uit om een mooie dag te gaan beleven!

Dat met het klimmen der jaren bepaalde gewoonten inslijten is een gegeven, wat maakt dat de seniore medemens wat minder gemakkelijk switcht naar een afwijkend patroon. De korte, heldere aankondiging op de uitnodigingskaart: "aanvang 9 uur bij het dorpshuis, koffie op locatie" was ongetwijfeld zo gekozen om misverstanden te voorkomen en zal zeker voor de "jonkies" die voor het eerst mee gingen duidelijk zijn geweest, maar voor de oudere senioren, van vóór corona zal ik maar zeggen, was het klontje niet bij allen zo klaar.....

Als je sinds jaar en dag gewend bent dat er verzameld wordt in het Dorpshuis, waar de dag wordt afgetrapt met een kopje koffie met wat lekkers en al kwebbelend gewacht wordt op de bus, dan lees je die "aanvang 9 uur" als...... bìnnen lopen vanaf 9 uur. De mededeling "koffie op locatie" is voor jou als ouwe rot overbodig, want da's elk jaar zo. En het Dorpshuis is tenslotte een locatie. Toch?

In ieder geval, ik keek enigszins bevreemd op toen ik de bus al klaar zag staan toen ik even over 9 de brug opliep en mijn medereisgenoten reeds op het plein verzameld zag, klaar om in te stappen. U weet nu meteen tot welke categorie senioren ik gerekend dien te worden.....

Even voor de duidelijkheid, het ligt aan mij. De leden van het organisatiecomité treft geen blaam. Het enige verwijt dat hen gemaakt zou kùnnen worden, is dat zij nog over een jonge, soepele en lenige geest beschikken, die dit soort kleine veranderingen moeiteloos verwerkt en daarom komt het ook niet bij hen op dat sommigen (met een meer "stramme" geest) daar wèl wat moeite mee hebben.

Maar, ik was gelukkig nog op tijd!

Ik groette hier en daar bekenden en verbaasde mij over de vele "jongeren" die blijkbaar ook waren toegetreden tot de "clan der senioren"!

We namen allen plaats in de luxueuze dubbeldekker en gingen op weg naar het Oude Ambachten & Speelgoedmuseum in het Gelderse Terschuur, gelegen nabij de afslag Nijkerk van de A1.

Maar voor we daar aankwamen, moest de chauffeur toch nog even een rondje rijden om wat senioren (uit mijn categorie) op te pikken die bij het Dorpshuis gearriveerd waren toen de bus reeds vertrokken was. Dankzij de moderne communicatiemiddelen waarover de mensheid thans beschikt werd er contact gelegd en konden zij zich alsnog bij ons gezelschap aansluiten.

Na een voorspoedige reis tijdens welke flink werd bijgepraat en nieuwe contacten werden gelegd, arriveerden we rond half elf bij het genoemde museum, wat ook een locatie bleek te zijn, aangezien we na binnentreden werden getrakteerd op een heerlijk kopje koffie met gebak!

Daarna mochten we los in het museum. Er werd gewezen op de verschillende looproutes, maar ik had de indruk dat maar weinigen zich daar iets van aantrokken. Bij de oude ambachten waren zo'n 160 beroepen bijeengebracht in uitgestald gereedschap en werktuigen, winkeltjes of complete werkplaatsjes. Soms waren er zwart-wit filmpjes waarop de handwerkslieden uit vervlogen tijden te zien waren tijdens de arbeid, op andere plaatsen speelde een vrijwilliger de noeste arbeider uit het verleden. Zo had ik een leuk onderhoud met een oude baas die aan het worstelen was met een glas-in-lood raam. Je kon het zo gek niet verzinnen, of het oude ambacht was aanwezig. Hoewel....., het atelier van de oudste beroepsgroep heb ik niet kunnen ontdekken....

Daarnaast waren er verzamelingen te zien, waarschijnlijk ooit in wanhoop door erfgenamen aan het museum geschonken na het overlijden van moeder, oma, tante Cor of ome Jaap. Werkelijk! De duvel en zijn ouwe moer wordt/werd verzameld! Eierdopjes, vingerhoedjes, kroonkurken, aanstekers, beeldjes van olifantjes, poesjes, hondjes, smurfen, laven, etc. etc. Maar ook de verzamelobjecten die ik nog uit mijn eigen jeugd en jonge jaren kende zoals speldjes, sleutelhangers, flippo's.....

"Attentie! Attentie!", klonk het luid vanuit de verdekt opgestelde luidsprekers in het museum....

"Wil de heer Meyer, Henk Meyer, naar de balie bij de ingang komen? De heer Meyer, Henk Meyer..... Oproep voor de heer Meyer. Bij de balie wacht uw vrouw op u.... Ze is u kwijt!......"

Wij keken elkaar verbaasd aan. Kenden we een Henk Meyer? Was er een Henk Meyer in ons gezelschap? Wij dachten van niet. Het echtpaar Meyer maakte waarschijnlijk deel uit van een andere groep museumbezoekers....

Wat later werden we via diezelfde geluidsinstallatie opgeroepen om naar de ruimten te komen waar we de koffie hadden genuttigd. Daar werd een prima lunch geserveerd die eenieder zich goed liet smaken.

Na de lunch hebben we de verzameling speelgoed bekeken. Er was een ferme, doch slechts gedeeltelijk geslaagde poging gedaan om alles enigszins ordelijk ten toon te stellen. Man, wat was het veel.... Zo veel! Poppenhuizen, autootjes, treintjes, puzzels, gezelschapspellen, poppen, meccano, knex, bambino steentjes (armeluis' lego), knikkers, skelters, poppenwagens enz. enz. Alleen al de verzameling teddyberen was gigantisch! 

Maar... op een gegeven moment trekt toch het prachtige weer buiten en langzaam maar zeker vertrokken de meesten van ons gezelschap naar het terras buiten om een verfrissende versnapering te nuttigen....

Bij het naar buiten lopen ontwaarde ik een schriel oud vrouwtje bij de balie..... Mevrouw Meyer?

Ze zat ineengedoken op een stoel naast de bak met gevonden voorwerpen.

Ik heb haar even bekeken. Ik denk niet dat Henk haar nog is op komen halen.....

Om half vier werd de terugreis aanvaard en aangekomen in Oud Ade wachtte ons, na een borrel-half-uurtje een heerlijk en uitgebreid buffet. Het smaakte geweldig!

Hans en Willem, de uittredende nestors van het Seniorencomité, kregen een welverdiende huldiging en de winnaars van de klaverjas competitie werden bekend gemaakt en geroemd om hun prestaties.

Het was al met al weer een geweldig geslaagde dag en een welgemeend "dankjewel" richting het organiserende Seniorencomité is dan ook meer dan op zijn plaats!

Nog 364 nachtjes slapen.........!