Joris 16

Vrienden

Maandagmorgen vond ik in mijn mailbox een berichtje van Pieter, de penningmeester van onze toneelvereniging: Aris is overleden......

Ik leerde Texelaar Aris Bremer kennen in 1994 bij het Eenakter Festival van Toneelvereniging St Pancratius, waar we van zijn hand het stuk "Het Gebroken Licht van Troost" speelden. Een taboe doorbrekend stuk, dat mede heeft bijgedragen tot het meer bespreekbaar maken van dementie, in die tijd nog een zeer beladen onderwerp.

Aris was, samen met zijn vrouw Lenie, afgereisd naar het verre Roelofarendsveen om daar het stuk, dat voor de eerste keer buiten het eiland werd opgevoerd, te komen aanschouwen. Na afloop spraken we elkaar. Ik trof een lieve, vrolijke en innemende man.

"Joris, ben jij mijn vriend?"

De kleine kabouter, die bezig is met het zemen van de ramen van het paddestoelenhuisje dat hij uitbaat als Bed & Breakfast logement, staakt zijn werkzaamheden en kijkt mij bevreemd aan. "Wat is dàt nou voor een vraag...."

Ik laat mij neerzakken op het plaveisel. De steentjes voelen nog koud aan zo vroeg in de morgen, maar weldra zal de zon ook dit hoekje van mijn achtertuintje met zijn stralen verwarmen. Joris schudt meewarig zijn kopje en neemt plaats op het stoepje voor de voordeur van het huisje. "Natúúrlijk ben ik je vriend. Waarom vraag je dat?"

"Nou ja, gewoon....... "

"O, wacht even. Je vraagt dit natuurlijk vanwege het berichtje dat je zojuist hebt gelezen."

"Hoe weet jij.........??? Ja", antwoord ik.

"Maar wat wil je nou precies weten?", vraagt Joris en trekt daar een niet begrijpend gezichtje bij.

"Nou, wanneer is iemand een vriend? Wanneer ben je iemands vriend? Was Aris een vriend van mij?"

Joris schiet in de lach. "Tjezis man, jij weet echt overal een probleem van te maken, is het niet? Wat maakt dat uit! Wat maakt het uit hoe je het noemt? Een vriend, een kennis, een maatje, een makker? Het gaat erom wat jij voor iemand voèlt. En welk etiketje jij erop wilt plakken..... lekker boeie!"

Ik heb er wat moeite mee als Joris zich bedient van dit soort modernistisch taalgebruik. Past niet bij zijn leeftijd, vind ik.

Joris gaat voort: "Iedereen vult het anders in. Voor sommigen betekent vriendschap elkaar vaak zien, veel met elkaar optrekken en alles samen delen, voor anderen is het gewoon een kwestie van wederzijds respect en waardering.

Ja, jij bent mijn vriend. Althans zo voel ik het. Maar als jij daar moeite mee hebt, wil ik best je gabber zijn hoor, of een vage kennis. Wat jij wil! Voor mijn gevoelens ten opzichte van jou maakt dat niets uit."

"Ja, ik beschouw jou óók als mijn vriend. Maar ik bedoel, zo vaak zien we elkaar nou ook weer niet en avonden met elkaar doorzakken doen we ook niet. Maar ik waardeer je absoluut en ik heb groot respect voor je." voeg ik daar vlug aan toe.

"Nou dan! Dat gevoel is geheel wederzijds", antwoordt Joris en hij begint rustig zijn pijpje te stoppen. Even hapert hij in zijn bewegingen en kijkt me schuldbewust aan. "Stoort het je als ik eh...." Hij steekt zijn pijpje naar mij omhoog. "Nee, in het geheel niet.", zeg ik.

Hij steekt de brand in zijn pijpje en neem een paar flinke halen. Als hij overtuigd is dat de pijp goed brandt en niet meer direct uit zal gaan richt hij zijn volle aandacht op mij.

"Ik denk dat Aris het goed vindt dat jij hem zijn vriend noemt en ik vermoed dat hij jou ook zijn vriend zou noemen."

"Zou je denken?", vraag ik weifelend. "We hebben elkaar in al die jaren maar een paar keer ontmoet. Kun je dan van vriendschap spreken?"

"Hoe je het noemen wil, zal mij worst wezen", zegt Joris, "Het gaat erom wat je voelt als je elkaar, misschien pas na vele jaren, weer ziet. Als er werkelijk sprake is van waardering en respect en als je je durft open stellen voor elkaar zal het voelen als de dag van gisteren dat je elkaar zag en pak je moeiteloos het gesprek van jaren terug weer op en zet je het voort. Geloof me, zulke mensen mag je jouw vrienden noemen. Heb je nooit mensen ontmoet waarbij je dat gevoel zou hebben als je ze morgen plotseling weer zou tegen komen?"

"O ja, best wel vaak". 

In gedachten zie ik hun gezichten langs komen. Mensen die ik tijdens een korte of wat langere periode heb leren kennen en die ik leerde waarderen en respecteren. Sommigen hebben zelfs een onuitwisbare indruk achter gelaten, zelfs na één korte ontmoeting.

Ik begrijp wat Joris bedoelt.......

We hebben het stuk "Het Gebroken Licht van Troost" twee jaar lang, overal in het land mogen spelen en wat waren we verguld toen we, op voorspraak van Aris, in juni 1995 werden uitgenodigd om het stuk op Texel te komen opvoeren bij de afsluiting van het Alzheimer Jaar!

Ik mocht in het stuk de rol spelen van Maarten, de oude, dementerende man. Een van de mooiste rollen die ik gedurende mijn lange toneelcarrière heb mogen spelen. Het stuk is mij zeer dierbaar geworden, vooral omdat de strekking van het stuk langzaam realiteit werd in mijn persoonlijk leven.

Vios speelde in de loop der jaren meerdere stukken van Aris en een aantal malen kwam hij bij ons op bezoek in Oud Ade om een uitvoering bij te wonen. Het was altijd een hartelijk weerzien.

Op 4 september 2010, mochten wij nogmaals terug keren naar Texel om daar zijn stuk “Bij de Neus” te spelen ter gelegenheid van de (zoveel jarige?) huwelijksviering van Lenie en Aris.

Vele jaren feliciteerden Aris en ik elkaar via Facebook met onze verjaardagen. Zelden werd dit vergeten, omdat we beiden deze dag op 22 augustus vierden. De laatste jaren werd dit een soort wedstrijdje, wie het eerst de ander zou feliciteren.

Hij zal in mijn herinnering voortleven als een ontzettend aardige, veelzijdige man, kunstenaar en levenskunstenaar.

Van Joris mag ik hem mijn vriend noemen.....

***

Intussen is daar het bericht dat Pieter Omtzigt zijn CDA-lidmaatschap heeft opgezegd en als onafhankelijk lid in de Kamer zal terug keren na zijn herstel.

Ik vraag me af of Mark Rutte nu nog trek heeft om leiding te gaan geven aan een nieuw kabinet, in de wetenschap dat hij straks een getergde Pieter Omtzigt tegenover zich krijgt die ook nog eens bevrijd is van het partij-keurslijf van het CDA.....

En de beveiligers van Dion Graus? Die noemen hem een èchte vriend!

Hij deelt werkelijk àlles........