Bakken en braden

"And now for something completely different."

Ik wil mijn blog deze week graag beginnen met deze gevleugelde uitspraak waarmee de onvolprezen Engelse comedian John Cleese menig sketch aankondigde in de weergaloze televisieserie "Monty Python's Flying Circus".

Waarom? Omdat ik het echt over iets héél anders wil hebben, dan u van mij gewend bent.

Normaliter ventileer ik mijn mening over landelijke politici of neem ik wereldleiders de maat, haal ik herinneringen op uit mijn jeugd, filosofeer ik met mijn goede vriend Joris over prangende kwesties of gun ik u een inkijkje in mijn persoonlijk leven.

Dit keer schrijf ik over een zeer triviaal onderwerp: de pan.......

Een aantal maanden geleden, nog vóór het coronatijdperk, liep ik door de Action langs de afdeling pannen. O ja, ik was toe aan een nieuwe steelpan, want de oude was al ruim over de uiterste houdbaarheidsdatum heen. De teflon coating aan de binnenkant was versleten en beschadigd doordat ik mijn pannen in het algemeen niet erg zorgvuldig behandel. Ik weet dat deze pannen slechts benaderd mogen worden met houten of plastic gereedschap, maar ik wil niet ontkennen dat ik soms tegen deze voorschriften zondigde, dit met de te verwachten gevolgen.

Mijn oog viel op een pannetje met een opmerkelijke binnenkant: donkergrijs met witte en zwarte spikkels. Het label omschreef dit als "marble coating", anti-aanbak en krasvast, geschikt voor alle warmtebronnen! En dat voor een Action prijsje, kortom: een scheet en drie knikkers......

Ik gebruikte het pannetje hoofdzakelijk voor het koken van een portie rijst of macaroni, wat probleemloos verliep. Ik wil mij hiervoor zeker niet op de borst kloppen vanwege mijn kooktalenten aangezien we het hier hebben over een zeer basale handeling. Wat kan hier misgaan tenslotte?

Nou, dat ervoer ik een aantal weken geleden toen mijn pannetje rijst, dat stond te koken, even aan mijn aandacht ontglipte (timer niet gezet of niet gehoord?), met als gevolg dat de rijst droogkookte en een aanvang nam met aanbranden. Gelukkig waarschuwde mijn reukvermogen, wat in tegenstelling tot mijn gehoor nog uitstekend functioneert, dat er iets niet helemaal goed ging.

Potver...... pannetje naar de kl......, denk je dan.

De nog voor consumptie geschikte rijst uit het pannetje geschept. Op de bodem bleef een aaneengekoekte substantie achter die zich, o wonder, gemakkelijk liet ronddraaien! Ik prikte de rijstekoek aan een vork en kon deze moeiteloos als één geheel verwijderen uit de pan. De pan was brandschoon en vertoonde geen enkel spoor van het aanbranden, terwijl de onderkant van de rijstekoek liet zien hoe een moment van onoplettendheid witte rijst in bruine rijst kan doen veranderen.....

Ik heb toen ook een set van drie koekenpannen aangeschaft met dezelfde marblestone coating. Bakken, braden gaat geweldig en het schoonmaken van de pan helemaal! Afspoelen onder de warme kraan en hij kan na afdrogen eigenlijk zo de kast weer in. Niks geen aangekoekte vetresten o.i.d. Eitje bakken? Een eitje! Boter is eigenlijk niet nodig (alleen voor de smaak). Zodra het eitje bovenop "droog" is laat het zich zonder hulp uit de pan glijden! Ik ben geen pannenkoekenbakker, maar deze bezigheid is met deze pannen ongetwijfeld een feestje!

Onlangs ook een wok gekocht met marblestone coating. De coating van mijn oude wok (teflon) was ook niet meer in al te goede staat, waardoor roerbakken een "must" geworden was omdat anders saus en dergelijke zaken al snel een vaste verbinding met de wokbodem aangingen. En nu? Alles glijdt soepeltjes door de wok en het schoonmaken is een fluitje van een cent!

Waarom wist ik dit niet!

Ik weet nog dat ik begin jaren 60 hoorde spreken van teflon*, een wondermateriaal. Gebruikt in de ruimtevaart en nu doorgedrongen in toepassingen in het dagelijks leven, zoals een pan waarin voedsel niet langer aanbakte! Jarenlang bakte en braadde iedereen in deze tefal/teflonpannen! Zelfs onze minister-president dankt een bijnaam aan dit materiaal!

Tot er berichten in de media verschenen over parkietjes die spontaan van hun stokje vielen als het vrouwtje (of mannetje) in de keuken voor het eerst haar/zijn nieuwe tefalpan gebruikte. Bij zo'n eerste verhitting kwamen blijkbaar dampen vrij die de gevleugelde vriendjes slecht bekwamen. En wat niet goed is voor vogeltjes.....

Nader onderzoek toonde inderdaad aan dat de stof (perfluoroctaanzuur oftewel PFOA) welke de anti-aanbaklaag aan de pan deed hechten, kankerverwekkend was en daarom sinds 2015 is verboden. Sindsdien gebruikt men een ander procedé om de pannen te produceren, maar ook deze methode is verdacht. In ieder geval komen er bij de productie schadelijke stoffen vrij die in het milieu terecht komen. Deze PFAS verontreiniging heeft er in ieder geval voor gezorgd dat de bouw eind 2019 nagenoeg stil kwam te liggen, omdat bijna overal in Nederland deze stoffen in te hoge concentraties in de bodem terug te vinden zijn.

Ja, ja, teflon leek een wondermateriaal. Nu, zoveel jaren later, blijkt deze stof ook haar schaduwkanten te hebben.....

Ik weet niet hoe men over 70 jaar aankijkt tegen marblestone pannen en, nee, ik geef geen garanties. Maar ze zijn in ieder geval (tenminste, volgens de info die ik er over heb kunnen vinden) vrij van PFAS, PFTE,  PFOA, etc. De anti-aanbaklaag is volgens zeggen tot 10x sterker dan teflon. Daarnaast is gezond en vetvrij bakken mogelijk want boter of olie is niet nodig (alleen voor de smaak). En.... de pannen zijn heel gemakkelijk schoon te maken!

Misschien trap ik een open deur in en zegt u: "Ach man, heb jij soms onder een steen geleefd? Dat wist ik al lang. Ik kook en bak en braad al jàren in dit soort pannen."
Maar omdat de personen die ik over mijn ervaringen vertelde, deze pannen niet kenden, wil ik dit toch met u delen.
Waarom? Omdat ik er (tot nu toe, zeg ik erbij) dik tevreden over ben en het iedereen gun om zo'n geluksmomentje te ervaren tijdens het dagelijks kokkerellen..... 

Mocht u na dit verhaal overwegen om dit soort pannen aan te schaffen, een kleine tip.
En, nee, Action maakt geen deel uit van mijn aandelenportefeuille.....

*Teflon is een merknaam van gepolymeriseerd polytetrafluoretheen (PTFE), een chemische verbinding die in 1938 ontdekt is door Roy Plunkett in het Jackson Laboratorium van de firma Dupont in de Amerikaanse staat New Jersey. Plunkett vroeg octrooi op de stof aan, dat op 4 februari 1941 werd toegekend. In 1949 werd teflon als commercieel product geïntroduceerd. (bron: Wikipedia)