Maria Joentje

U kent ongetwijfeld die bundels wel.
Met rijmpjes en versjes uit vroeger tijden.
Schijnen meestal uit een oude doos te komen.
Ik weet niet of daar een oude schoenendoos mee bedoeld wordt, of.....
Een versje zoals:

A, b, c, d, e, f, g,
Meester, de jongens nemen knikkers van me mee.
Stoute jongen, je mag niet klikken,
Anders krijg je zeven tikken!
Meester ga gerust je gang-
'k Ben voor een tik zoo gauw niet bang.

Ja, ja, er was een tijd dat lijfstraffen de gewoonste zaak van de wereld waren.
En wat te denken van een liedje zoals "Moriaantje zo zwart als roet"?
Naast de corrigerende tik mag dit versje heden ten dage ook niet meer.....

Ik ben niet zo van: Oh, dat màg niet meer, dat kàn niet meer.
Veel van dit soort kinderliedjes en versjes geven immers een prachtig tijdsbeeld, geven aan, hoe toen tegen dingen aangekeken werd.
En dan, wat wordt er miszegt in het liedje van Moriaantje?
Dat ze zwart was. Nou en?
Gewoon een feitelijke constatering.
Wordt het meisje op grond van dit feit als minderwaardig weggezet? Welnee!
Ze wordt zelfs van een parasolletje voorzien omdat de zon zo op haar bolletje schijnt.
We zijn bezorgd om haar!
Ik durf te veronderstellen dat in de tijd dat dit versje ontstond, het woord discriminatie nog moest worden uitgevonden.
Sneeuwwitje kreeg haar naam omdat haar huid zo wit als sneeuw was.
Ik hoor daar niemand over zeuren, niemand die van Sneeuwwitje af wil (de sprookjesfiguur dan).

We moeten zuinig zijn op dit cultureel erfgoed.
Want oude liedjes en versjes behoren daar ook toe.
Ook als de inhoud niet meer geheel strookt met de vandaag geldende opvattingen, moeten we ze bewaren en niet uit de boeken scheuren.
Zij vertellen hoe de wereld er vroeger uitzag, hoe mensen met elkaar omgingen.
Soms op een manier die wij nu niet meer tolereren.
Maar het verbannen van dit soort geschriften is een verdoezelen van wat gebeurde, een ontkennen van de geschiedenis.
We moeten deze dingen juist bewaren, zodat we onze kinderen kunnen vertellen hoe het ooit was.
Alleen met die kennis zullen ze de wereld van vandaag kunnen begrijpen en de valkuilen uit het verleden kunnen vermijden.
Wie zijn geschiedenis niet kent, kent zich zelve niet.

Gelukkig zijn de meeste versjes onschuldig en nodigen uit om aan de kleintjes te vertellen of aan te leren.
Die versjes, in de kindertijd geleerd, staan vaak onuitwisbaar gebrand in ons geheugen.
Zo ontdekte ik deze week, toen een oud versje plotseling bij mij opborrelde.
Misschien doordat ik uitgenodigd was op Facebook om een aantal oude foto's te plaatsen en die mij noopten in mijn verleden te gaan graven.
Ik zal het waarschijnlijk nog foutloos en vlot kunnen opzeggen als ik later zo dement als een deur ben.
Een versje, dat mijn vader mij leerde.
Een onschuldig versje, hoewel, het woord "wijf" komt er in voor.
En dat is toch een woord waarbij wij tegenwoordig de jeugd misprijzend aankijken, als zij het bezigt.
Gek eigenlijk.
Mijn vader was meer van de gezwollen gedichten van Guido Gezelle en Jaques Perk.
Hoewel, hij leerde mij ook een minder verheffend gedicht declameren......

Maar waar had hìj dìt versje vandaan?
Geen idee. Ik kan het hem helaas niet meer vragen.
Googlend kon ik het nergens vinden, en, om te voorkomen dat het in de vergetelheid raakt, schrijf ik het hier op.
Het is een onzinversje, dat louter ten doel heeft om snel te leren spreken.
Het is namelijk de bedoeling dat het in één ademtocht wordt opgezegd.
Probeer maar eens.

Maria, Joentje, Tijf en Toentje
Toen en Tijf, Kaas en Wijf,
Wijf en Kaas, Zot en Dwaas,
Dwaas en Zot, Oor en Pot,
Pot en Oor, Vis en Voor,
Voor en Vis, Stoel en Dis,
Dis en Stoel, Water en Woel,
Woel en Water, Kat en Kater,
Kater en Kat, Muis en Rat,
Rat en Muis, Storm en Huis,
Huis en Storm, Wind en Worm,
Worm en Wind, Kalf en Kind,
Kind en Kalf, Heel en Half,
Half en Heel, Maria, Joentje,
Tijf en Toentje, allebei Heel.

Ik heb de aanvechting om "allebei Heel" te vervangen door "allemaal Scheel", maar zoals hierboven omschreven, heeft mijn vader het mij geleerd.

Het weinig verheffende gedicht dat mijn vader mij leerde behoef ik hier niet af te drukken.
Dat is, in vele variaties, wèl terug te vinden op het internet.....