Mobieltjeshotel

Tijdens mijn onderwijscarrière, welke liep van 1954 tot en met 2011, heb ik vele veranderingen langs zien komen.
Bij juffrouw Van Dijk leerde ik lezen met het leesplankje van Hoogeveen en bij het rekenen hadden we een telraam. Nee, lei en griffel heb ik niet meer meegemaakt, hoewel die tot 1960 nog hier en daar in het onderwijs gebruikt werden. Schrijven leerden we met potlood en later met de kroontjespen.
Moeder maakte een "inktlap" van kleurige lapjes stof, die in het midden bijeen gehouden werden door ze aan elkaar te naaien en dan een mooie knoop uit de knopendoos bovenop. Hieraan kon je je pen afvegen. Sommige kinderen, van bemiddelde ouders, hadden een "gekochte" inktlap waarbij de lapjes van echt zeemleer waren. De mijne was veel mooier, veel fleuriger.....

Na vier jaar HBS stapte ik over naar de Kweekschool, later omgedoopt tot Pedagogische Academie.
Mijn eerste hospiteerperiode bracht ik door bij Juffrouw De Zeeuw, een ontzettend lieve oude grijze dame die een eerste klasje runde in een Haagse volkswijk. 50 leerlingen zaten er in de klas. Nooit ben ik meer zo'n geweldige vakvrouw tegen gekomen. Ze runde het geheel als een geoliede machine....

Tegen de tijd dat ik zelf als onderwijzer instapte, waren kroontjespen en inktlap al nagenoeg verdwenen. Vulpen en balpen hadden inmiddels hun intrede gedaan.
Het flanelbord heeft nog even dienst gedaan, maar verhuisde al snel naar de zolder om daar stof te gaan verzamelen, naast het oude rekenbord. Dat bord heb ik trouwens mee naar huis genomen en opgeknapt en het heeft jarenlang bij ons prominent in de gang gehangen.
Het leesplankje met aap-noot-mies was vervangen door de leeskaarten boom-roos-vis.
De letterdoos was er nog, al waren de letterkaartjes niet langer van karton, maar van plastic. Allen die ooit de eerste klas (groep 3) hebben gedraaid kennen dat "o, nee hè" gevoel als er weer eens eentje tegen de grond kletterde.
Tijdens de opleiding had ik al kennis gemaakt met de vloeistofduplicator en de stencilmachine en op de Gerardus maakte ik kennis met het nieuwste snufje van techniek: de stencil inbrander.
Al deze technologische wondertjes stelden ons in staat om thuis, tot in de late uurtjes, allerlei werkbladen voor onze leerlingen te ontwikkelen om zo het onderwijs op te leuken.
Misschien was dit wel het moment waarop het naïeve onderwijsvolkje in de val trapte en voor zichzelf de werkdruk opvoerde die momenteel als een loden last wordt ervaren.
Met de komst van de computer was het hek helemaal van de dam.

Vloeistof duplicator en stencilmachine zijn ingeruild voor het kopieerapparaat.
Schoolbord en krijtjes hebben plaats moeten maken voor het digibord.
Allerlei leermiddelen werden ontwikkeld en binnen gehaald om na enkele jaren ingeruild te worden voor nòg betere, nòg modernere. De veranderingen en methoden volgden elkaar razendsnel op en maar weinigen kregen de kans om voldoende uit te kristalliseren, om zichzelf te bewijzen.
Het onderwijs moest mee in de kolkende maalstroom van de zich razendsnel ontwikkelende technologie en de daardoor snel veranderende maatschappij.
De intrede van de computer heeft het onderwijs voor altijd veranderd. Vele zintuigprikkelende leer- en ontwikkelingsmaterialen werden ingeruild voor gelikt uitziende educatieve computerprogramma's.
De documentatiecentra, waarin hele schoolteams in de 70 en 80-er jaren duizenden uren staken om ze op te zetten, zijn verdwenen en vervangen door Wikipedia en allerhande informatieve websites.
De computer heeft in het onderwijs zeker een toegevoegde waarde, al denk ik soms dat de kinderen vandaag de dag wel erg veel achter computer of tablet zitten. De intrede van het mobieltje heeft bij veel jeugd geleid tot een zekere beeldschermverslaving.

Deze mobieltjesverslaving is geloof ik een groot probleem in het onderwijs. Het is voor leerkrachten een ware struggle om de aandacht van hun leerlingen te vangen en vast te houden zolang mobieljes binnen handbereik zijn in het klaslokaal. Vandaar dat velen dit (terecht) niet langer tolereren.
Afgelopen zaterdag vroeg mijn zoon, muziekdocent op het Stedelijk Gymnasium: "Pa, kun je voor mij een mobieltjeshotel maken?"
"Een mobieltjeshotel?"
"Ja, een kastje waar de leerlingen bij binnenkomst hun mobieltje in kunnen parkeren."
Zo treedt een nieuw fenomeen het klaslokaal binnen. Nee, geen nieuw leermiddel of methode, maar een praktische oplossing voor een lastig probleem: het mobieltjeshotel.......

De intrede van de computer in het onderwijs heeft ook z'n keerzijde. Waar ik tijdens de beginjaren van mijn loopbaan de resultaten en vorderingen van mijn leerlingen keurig bijhield in een schriftje en waarin ik ook zo af en toe een terzake doende opmerking neerpende, zijn er tegenwoordig digitale leerlingvolgsystemen waarin alle informatie over de leerlingen ligt opgeslagen. Vorderingen en resultaten op cognitief gebied, maar ook de voortgang (of stagnering) op sociaal-emotioneel terrein, afwijkend gedrag, medische achtergronden, noem maar op. De mogelijkheden zijn legio!
Vandaar waarschijnlijk de explosie van testen en toetsen en vragenlijsten die tijdens de laatste decennia plaatsvond. Deze gaven immers scores die allemaal in het systeem konden worden ingevoerd en zo een nog duidelijker beeld van de leerlingen opleverden. Ja, en vul het allemaal wel secuur in, want als je ooit een leerling verwezen wilt krijgen naar het speciaal onderwijs, dan moet je wel een dik, gedocumenteerd rapport kunnen overleggen!
Het invoeren, administreren en documenteren van al die gegevens kost zeeën van tijd.
Soms denk ik: Als die leerkracht al die tijd en aandacht nou eens aan dat jongetje of meisje had kunnen besteden, misschien hóefde dat kind dan helemaal niet naar het speciaal onderwijs en kon het gewoon lekker in z'n eigen omgeving blijven.....
De hoeveelheid geadministreerde gegevens is zò groot dat het nauwelijks nog te overzien is. En wat gebeurt er dan? Er wordt amper nog naar gekeken, want ook het doorspitten van zo'n dossier kost heel veel tijd. En die hebben we niet.....
De bomen en het bos.....
Vroeger pasten de foto's van een familie in een schoenendoos. We kènden de foto's.
En nu? Met de komst van de digitale fotografie knippen en schieten we wat af. Een bulk aan allerlei foto's doet ons mobieltje dichtslibben. En als je dan een bepaalde foto zoekt, kun je hem in die rijstebrij berg niet meer vinden.....
De bomen en het bos.....